ԵՐԵՎԱՆ, 29 դեկտեմբերի. /ԱՌԿԱ/. Հայաստանում 2010-ը կայունացման, վերականգնման, առաջին հետճգնաժամային տարի հռչակեցին, երբ տնտեսությունում սկսեցին աճի միտումներ նկատվել: Տարին լարված էր նաև հայկական բանկերի համար, սակայն լիկվիդայնության և կայունության բարձր աստիճանի շնորհիվ նրանց հաջողվեց  դիմակայել ճգնաժամի  բավական ուժեղ ազդեցությանը:

Ինչպես նշեց ՀՀ կենտրոնական բանկի ղեկավար Արթուր Ջավադյանը, տարվա արդյունքների համաձայն, բանկային համակարգում ակտիվների 17 տոկոս, կապիտալի 14 տոկոս և վարկերի 25 տոկոս աճ է գրանցվել: Ըստ նրա, տնտեսական աճի միտումների ակնկալվող ավելացման համատեքստում, 2011թ.-ին՝ այս տարվա համեմատ,  բանկային համակարգերի հիմնական ցուցանիշների առավել բարձր աճ է ակնկալվում, մասնավորապես՝ վարկավորման ոլորտում:

Միաժամանակ, ինչպես նշեց ՀՀ Բանկերի միության նախագահ Արարատ Ղուկասյանը, հայկական բանկերը կարողացել են հաղթահարել անորոշության վիճակը, որը 2009թ.-ին կապված էր ֆինանսական ճգնաժամի հետ, իսկ 2010թ.-ին հաճախորդների սպասարկման որակի բարձրացման  և վարկավորման ծավալի ավելացման հաշվին զարգացման նոր փուլ դուրս եկան:  ՀԲՄ-ի ղեկավարը կարծում է, որ Հայաստանը բավական հետաքրքիր հեռանկարներ ունի, որպեսզի Ռուսաստանի և Արևմտյան Եվրոպայի համար ֆինանսական կենտրոն դառնա, քանի որ լեզվական և աշխարհագրական խնդիրներ գրեթե չունի:

1. Երևանում Ֆինանսիստների և բանկիրների առաջին համահայկական համաժողովի անցկացումը և ասոցիացիայի հիմնադրումը

Ֆինանսիստների և բանկիրների առաջին համահայկական համաժողովը, որն անցկացվեց հոկտեմբերի 17-21-ը Երևանում, ֆինանսաբանկային ոլորտում համարյա  նշանակալի իրադարձություն դարձավ: Համաժողովի անցկացումը հայտարարվել և պատրաստվել էր 2010թ.-ի սկզբից: Դրան մասնակցեցին հայ ֆինանսիստները և ՌԴ-ի, Ուկրաինայի, Ֆրանսիայի, Մեծ Բրիտանիայի, Իսպանիայի, ԱՄՆ-ի, Լիբանանի և Միացյալ Արաբական Էմիրությունների բանկային համակարգերի ներկայացուցիչները:

Համաժողովը, որը կազմակերպվել է ՀՀ սփյուռքի նախարարության, ՀՀ կենտրոնական բանկի և Բանկերի միության կողմից, երկրի համար չափազանց կարևոր նշանակություն ուներ՝ հաշվի առնելով իշխանությունների հռչակած ուղղությունը՝ այն տարածաշրջանային ֆինանսական կենտրոն դարձնելու մասին: Համաժողովը թույլ է տալիս համախմբել հայ և արտասահմանցի մասնագետների ջանքերը, ամրապնդել Հայաստանի և Սփյուռքի կապը, ինչպես նաև միջսփյուռքյան համագործակցությունը, ինչը հատկապես կարևոր է գլոբալիզացիայի և մշտական մարտահրավերների պայմաններում, որոնք աշխարհին է հրամցնում 21-րդ դարը:

Համաժողովի ընթացքում հայտարարվեց Ֆինանսիստների և բանկիրների համահայկական ասոցիացիայի ստեղծման անհրաժեշտության և դրա հիման վրա պրոֆեսիոնալ ցանց ձևավորելու մասին:

Ասոցիացիան իրենից բաց քննարկում կներկայացնի՝ ոչ կառավարական կազմակերպության կարգավիճակով, որի գործողության մեջ կմտնի սփյուռքի ներուժի և փորձագետների համախմբումը: Նաև առաջարկվել է սփյուռքի  հայ բանկիրների և ֆինանսիստների տվյալների բազա ստեղծել:

2. Հիփոթեքային վարկավորման զարգացումը. «Մատչելի բնակարան՝ երիտասարդ ընտանիքին» կառավարական ծրագրի մեկնարկը

Տարեսկզբից ՀՀ կառավարությունը հաստատել է  «Երիտասարդ ընտանիքին՝ մատչելի բնակարան» ծրագիրը, իսկ արդեն փետրվարի վերջին սկսել են բնակարանների վաճառքի համար վարկեր տրվել: Ծրագրի պայմանների համաձայն, երիտասարդ ընտանիք-շահառուներին մինչև 16 մլն դրամ՝ տարեկան 8-9 տոկոսով վարկ է տրամադրվում, ընդ որում ևս 2-4 տոկոսը պետությունն է սուբսիդավորում: Ծրագրին ընդամենը 13 բանկ և երեք վարկային կազմակերպություն է մասնակցում:

Սակայն վարկ ստանալու համար փոխառուի ամսական եկամուտը պետք է 300-350 հազար դրամից ոչ պակաս կազմի, իսկ վերցված հիփոթեքային վարկի ամսական վճարը շուրջ 130-160 հազար դրամ է կազմում: Ծրագրի իրականացման համար «Բնակարան երիտասարդներին» վարկային կազմակերպություն է ստեղծվել, որը երիտասարդ ընտանիքների համար արտոնագրային պայմաններով վերաֆինանսավորել է ծրագրի մասնակից բանկերի կողմից տրված հիփոթեքային վարկերը:

Տվյալ ծրագրով 187 հայ ընտանիքներ արդեն բնակարան են ձեռք բերել՝ 131 ընտանիք՝ Երևանում և 56 ընտանիք՝ ՀՀ մարզերում: Պետության կողմից վերաֆինանսավորած վարկերի ընդհանուր չափը 1,5 մլրդ դրամ է կազմել, որից ավելի քան 1,2 մլրդ դրամը վերաֆինանսավորվել է Երևանում և 306 մլն դրամը՝ հանրապետության մարզերում:

Տրված վարկերի միջին չափը 8,2 մլն դրամ է կազմում, իսկ միջին տոկոսադրույքը՝ 10,3 տոկոս: Այժմ քննարկման գործընթացում է ևս 33 վարկային հայտ՝ 231,4 մլն դրամ ընդհանուր գումարի չափով:

3. Ամերիաբանկի և Կասկադ Բանկի միաձուլումը

2010թ.-ին առաջատար հայկական բանկերից մեկը՝ Ամերիաբանկը, միաձուլվեց Կասկադ Բանկին: Ամերիաբանկի և Կասկադ Բանկի՝ «Թի-Դի-Էյ Հոլդինգս Լիմիթեդ»-ի և «Կասկադ Կապիտալ Հոլդինգս»-ի բաժնետերերի համախմբման հիմնական դրդապատճառը համարվեց ՀՀ ֆինանսական հատվածի աջակցությունը, երկրի հետճգնաժամային տնտեսական զարգացման համար հստակ ֆինանսական հարթակի ստեղծումը: 2009թ. վերջի դրությամբ երկու բանկերի կոնսոլիդացված կապիտալը կազմում էր $75 մլն, ակտիվները` $397 մլն, պարտավորությունները` $262 մլն, վարկային պորտֆելը` $179 մլն:

Միաժամանակ «Ամերիաբանկ» ՓԲԸ տնօրինության նախագահ, գլխավոր տնօրեն Արտակ Հանեսյանը չի բացառում, որ առաջիկա երեք տարում այլ հայրենական բանկերի կողմից միաձուլման առաջարկներ կլինեն: Նա նշեց, որ Ամերիաբանկը կարող է օրգանապես զարգանալ, սակայն միաձուլումը լավ հնարավորություն է աճի հարցերը ոչ թե մեկ կամ մեկուկես տարում, այլ երկու-երեք ամսում լուծելու համար:

Ընդ որում, ինչպես կարծում է Հանեսյանը, ընդլայնումը շուկային առավել հզոր ֆինանսական համակարգ կտա, որը ոչ միայն ֆինանսական ճգնաժամի պայմաններում կայուն կլինի, այլ նաև թույլ կտա բանկերին ավելի արագ զարգանալ, իսկ հաճախորդներին՝ որակյալ և բազմակողմանի ծառայություններ ստանալ:

4. Համահայկական բանկի աշխատանքի սկիզբը և տնօրենի նշանակումը

2010թ.-ի վերջին Հայաստանում տեղի ունեցավ Համահայկական բանկի խորհրդի առաջին նիստը, որի գործադիր տնօրեն նշանակվեց ՀՀ նախագահի տնտեսական հարցերով գլխավոր խորհրդական Վահրամ Ներսիսյանցը:

Համահայկական բանկը Հայաստանում գործունեությունը կսկսի 2011 թ.-ի մայիսի 1-ից

«Համահայկական բանկ» ԲԲԸ կանոնադրական կապիտալը կկազմի 100 մլն դոլար,  որից Հայաստանի կառավարությունը արդեն տրամադրել է 20 մլն-ը: Մյուս մասը  առաջատար ֆինանսական կազմակերպություններն ու մասնավոր ներդրողները կտրամադրեն:

Համահայկական բանկի նպատակը կլինի աջակցել հայության ուժեղ, մրցունակ ու գիտության վրա հենված ներուժի ձևավորմանը, որը կուղղվի համաշխարհային շուկայում մրցունակության բարձրացմանը:

Ինչպես նշեց Ներսիսյանցը, «Համահայկական բանկը երկարաժամկետ վարկեր է տրամադրում և ներդրումներ է իրականացնում մասնավոր հատվածի արտահանումը խթանող այն ձեռնարկություններում, որոնք զբաղվում են հայկական արտադրության արտահանմամբ՝ միջազգային շուկաներում այն մրցունակ կերպով ներկայացնելու նպատակով: Արդյունքում Հայաստանում կստեղծվի լրացուցիչ արտադրանք և աշխատատեղ, ինչպես նաև կբարձրանա բնակչության կենսամակարդակը:

5. Եվրասիական զարգացման բանկի ներկայացուցչություն Հայաստանում

Այս տարի Հայաստանում իր ներկայացուցչությունը բացեց Եվրասիական զարգացման բանկը: Ապրիլին Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Եվրասիական զարգացման բանկի միջև Հայաստանի Հանրապետության տարածքում Եվրասիական զարգացման բանկի գտնվելու պայմանների մասին համաձայնագիր ստորագրվեց: Համաձայնագիրը ստորագրեցին ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Արմեն Մովսիսյանը և Եվրասիական զարգացման բանկի խորհրդի նախագահ Իգոր Ֆինոգենովը:

ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանն այս կապակցությամբ նշեց. «Հուսով ենք, որ այս համաձայնագրերի ստորագրումը նոր ազդակ կհաղորդի մեր փոխհարաբերություններին: Մենք արդեն նախապատրաստել ենք մի քանի նախագծեր, որոնք ներկայացվել են բանկի ղեկավարության քննարկմանը: Հարցը, թե ինչպես ակտիվացնել բանկի գործունեությունը, քննարկվում է նաև ԱՊՀ երկրների կառավարությունների ղեկավարների և ֆինանսների նախարարների մակարդակով»:

Հավելենք, որ Եվրասիական զարգացման բանկը ստեղծվել է 2006-ին Ռուսաստանի եւ Ղազախստանի նախաձեռնությամբ: Բանկի հիմնական նպատակն է` մասնակից պետությունների շուկայական տնտեսությունների զարգացումը, նրանց կայուն տնտեսական աճի ապահովումը եւ փոխադարձ առեւտրատնտեսական կապերի ընդլայնումը: Այժմ բանկի մասնակից պետությունները, բացի ՌԴ-ից եւ Ղազախստանից, նաեւ Հայաստանն է, Տաջիկստանը եւ Բելառուսը: Եվրասիական զարգացման բանկի կանոնադրական կապիտալը գերազանցում է 1,5 մլրդ դոլարը:

6.Երաշխավորված ավանդների չափերի ավելացում

ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը հունիսին ստորագրեց «Ֆիզիկական անձանց բանկային ավանդների հատուցումը երաշխավորելու մասին օրենքում փոփոխություններ ու լրացումներ կատարելու մասին» օրենքը: Օրենքի նոր խմբագրությամբ նախատեսվում է արժութային ավանդների համար երաշխիքի չափի մինչև 2 մլն դրամի մեծացում նախկին 1 միլիոնի փոխարեն, իսկ դրամային ավանդների համար՝ մինչև 4 մլն՝ նախկին 2 միլիոնի փոխարեն:

Բացի այդ Ավանդների երաշխավորման հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհուրդը, որի կազմում են կառավարության, խորհրդարանի, գերմանական KfW բանկի, ՀՀ առևտրային բանկերի ներկայացուցիչները, հինգ տարին մեկ անգամ կվերանայի ավանդների երաշխավորման չափերը: Իսկ ֆորսմաժորային իրավիճակների դեպքում, եթե սպառնալիքի տակ է Հայաստանի ֆինանսական համակարգի կայունությունը, առաջարկվում է վերանայել նաև երաշխիքի չափը, իսկ կառավարությանը հնարավորություն է տրվում Հիմնադրամին ներկայացնել բյուջետային երաշխիքն ու Կենտրոնական բանկի միջոցով տալ համապատասխան վարկը:-0-