NASDAQ OMX Արմենիա բորսան մտադիր է երկրի ողջ ֆինանսական շուկայի ծածկույթի համար հասանելիության միասնական հարթակ դառնալ

18.12.2012 19:13
NASDAQ OMX Արմենիա բորսան մտադիր է երկրի ողջ ֆինանսական շուկայի ծածկույթի համար հասանելիության միասնական հարթակ դառնալ

NASDAQ OMX Արմենիա ֆոնդային բորսայի գլխավոր տնօրեն Կոնստանտին Սարոյանի բացառիկ հարցազրույցը «ԱՌԿԱ» գործակալությանը

«ԱՌԿԱ» – Ի՞նչ խնդիրներ են դրվել NASDAQ OMX Արմենիայի առաջ 2012թ.–ին, և  հաջողվե՞ց դրանք լուծել։

Սարոյան – Դեռ 2011թ.–ի վերջին մենք բավականին լուրջ ռազմավարություն հաստատեցինք` միջոցառումների մեծ թվով, որոնք ծածկում էին կապիտալի գրեթե ողջ շուկան` ներառյալ բորսայական պրոդուկտները։

2012թ.–ին բորսայում մեծ աշխատանք է կատարվել ժամկետային վարկային պաշարների եզակի հարթակի ներդրման ուղղությամբ, որը համատեղում է երկկողմ աճուրդի և գրավի կենտրոնացված կառավարման համակարգերը, որոնք կարգավորվում են բարդ ծրագրային ապահովման միջոցով։ Գրավադրման  մեխանիզմը շատ հազվադեպ է օգտագործվում բորսային առևտրում, քանի որ երկրների մեծ մասում այն իրականացվում է պարզապես գնման և վաճառքի հայտերի հարաբերակցությամբ, ինչը գրավ և դրա իրացում չի նախատեսում։

Բացի այդ, մենք ամբողջովին նորացրել ենք մեր առևտրային համակարգը, որը բազմաթիվ հետաքրքիր գործողություններ է ներառում արժեթղթերի շուկայի մասնակիցների համար և լրացուցիչ հնարավորություններ է բացում այդ հաթարկում նոր պրոդուկտների ստեղծման համար։

Բավականին լուրջ աշխատանք է կատարվել նոր դեպոզիտար համակարգի ստեղծման ուղղությամբ, որը մենք հավանաբար կգործարկենք տարեվերջին։ Այդ համակարգի ներմուծմամբ մենք շեղվում ենք ծառայությունների մատուցման կենտրոնականացումից. կլինեն ակաունտ օպերատորներ, օրինակ` համակարգին միացած բանկեր, ներդրումային ընկերություններ։ Մենք միասնական բեկ րասենյակը կլինենք, որն առցանց ռեժիմով ծառայություններ կմատուցի,և հաճախորդը, ով Կենտրոնական դեպոզիտարիայում հաշիվ ունի, կկարողանա մուտք գործել ցանկացած ակաունտ օպերատորի մոտ և սպասարկվել արդեն այնտեղ։

«ԱՌԿԱ» – Ի՞նչ ռազմավարություն, նպատակներ և խնդիրներ ունի NASDAQ OMX Արմենիա ֆոնդային բորսան 2013թ.–ի համար։

Սարոյան – Եթե խոսենք ծրագրերի մասին, առաջին հերթին մենք նախատեսում ենք արժութային սվոփ պայմանագրեր գործարկել։ Բացի այդ, մտադիր ենք թղթակցային հարաբերություններ հաստատել միջազգային դեպոզիտարների հետ, ինչը թույլ կտա Հայաստանի ներդրողներին ներդրումներ կատարել արտասահմանյան ընկերությունների արժեթղթերում, իսկ արտասահմանցի ներդրողներին` հայկական արժեթղթերում։

Այժմ, իհարկե, մեխանիզմը կա, սակայն այն բացարձակապես պիտանի չէ օգտագործման` արտասահմանյան ինստիտուցիոնալ ներդրողների տեսանկյունից, քանի որ տվյալ ներդրողի կողմից Կենտրոնական դեպոզիտարիայում կամ ենթադեպոզիտարիաներում հաշվի բացում է ենթադրում, ինչն ավելի բարդ է նրանց համար, կամ բանկերում, ինչը նույնպես որևէ կերպ չի հեշտացնում իրավիճակը։ Բանն այն է, որ ինստիտուցիոնալ ներդրողների համար հաշիվ բացելու ընթացակարգն ինքնին շատ ծանր է և ներդրումային ռիսկերի, ներդրման օբյեկտի, ընկերության գործունեության բազմակողմանի հետազոտության, դրա ֆինանսական իրավիճակի ստուգում և շուկայի դրության, երկրի ռիսկերի գնահատական է ենթադրում։ Այդ պատճառով մենք այժմ միջազգային կենտրոնական դեպոզիտարիաների հետ քննարկում ենք նոր սխեմա, և ենթադրաբար հաջորդ տարվա առաջին կիսամյակում թղթակցային հարաբերությունների հաստատման գործընթացը կավարտվի։

Մենք նախատեսում ենք նաև արդիականացնել մեր վարկային հարթակը` այն վերակառուցելով նոր դեպոզիտար համակարգի, բանկերին հնարավորություն ընձեռելով, որպեսզի իրենք կառավարեն ինչպես իրենց լիկվիդայնությունը, այնպես էլ արժեթղթերը։ Մենք մտադիր ենք Հայաստանի ողջ ֆինանսական շուկայի ծածկույթի համար հասանելիության միասնական կետ դառնալ։

Նաև ուզում եմ տեղեկացնել, որ արդեն արժեթղթերի շուկայի բնագավառում իրազեկության և գիտելիքների բարձրացման ուղղությամբ բազմաթիվ տարբեր ֆոկուս խմբերը ներգրավող փիառ ծրագիր է մշակվել, որը կիրականացվի կարգավորիչի և շուկայի մյուս մասնակիցների հետ համատեղ։

«ԱՌԿԱ» – Ինչպե՞ս կանդրադառնա Հայաստանի ֆինանսական շուկայի վրա ժամկետային վարկային պաշարների հարթակի ներդրումը։ Ի՞նչ նոր գործիքներով հաջորդ տարի կհամալրվի տվյալ հարթակը։

Սարոյան – Հեռանկարների տեսանկյունից մեզ համար ցուցանիշ է այն, որ տվյալ պահին պետական պարտատոմսերով ռեպո գործարքների շուկան հիմնականում մեր կողքով է անցնում։ Վարկային հարթակը կարող է մասամբ դրամային պաշարներով ծածկել առևտրի կազմակերպման հարցում շուկայի մասնակիցների պահանջարկը։ Կհաջողվի՞ դա, թե՞ ոչ` ժամանակը ցույց կտա, սակայն մենք լուրջ հեռանկարներ ենք տեսնում զարգացման համար։

Գրավի կառավարման, լիմիտների տեղաբաշխման և այդ լիմիտների տակ դրամական միջոցների ներգրավման մեխանիզմն ինքնին ունիվերսալ է։ Որպես բազիսային ակտիվ այժմ գործարկվել են պետական պարտատոմսերը, սակայն վաղը դրանք կարող են լինել կորպորատիվ բաժնետոմսերը և պարտատոմսերը, արժույթը, ոսկին, ինչ պատահի։ Լիմիտներն այժմ դրամով են արտահայտված, վաղը դրանք կարող են դոլարով արտահայտվել, մանավանդ, որ մենք միջազգայնացման և այլ երկրների շուկաների մասնակիցների ներգրավման ճանապարհով ենք ընթանում, և, բնականաբար, մեզ ունիվերսալ որոշում է հարկավոր։

«ԱՌԿԱ» – NASDAQ OMX Արմենիա ֆոնդային բորսան սեպտեմբերի վերջին հայտարարեց արժութային պարտատոմսերի ներդրման մասին։ Արդյո՞ք արտարժույթով կորպորատիվ պարտատոմսերի ներդրումը թույլ կտա ակտիվացնել շուկան և Հայաստան ներգրավվել արտասահմանցի ներդրողներին։

Սարոյան – Հիմնվելով արտասահմանի ինստիտուցիոնալ ներդրողների և ֆինանսական ինստիտուտների հետ ունեցած մեր հանդիպումների արդյունքների վրա` կարող եմ ասել, որ նրանց դա հետաքրքիր է, քանի որ դոլարային կորպորատիվ պարտատոմսերի եկամտաբերությունն այժմ կազմում է 10–11 տոկոս։ Բացի այդ, այժմ գործընթացի մեջ է գրավով պարտատոմսային թողարկումները, օրինակ` անշարժ գույքի։

Այդ պատճառով հեռանկարը ես բավականին լուրջ եմ գնահատում։ Եթե խոսենք, թե ինչու են դրանք դոլարային պարտատոմսեր (նաև դրամական կլինեն), ապա տոկոսադրույքների ուղղությամբ օբյեկտիվորեն ձևավորված միջակայքն այժմ թույլ է տալիս աշխատել միայն ԱՄՆ դոլարով։

«ԱՌԿԱ» – Հայաստանի տնտեսության զարգացման ներկա պայմաններում ո՞ր բնագավառներն են առավել հեռանկարային IPO իրականացման համար։

Սարոյան – Ժամանակ առ ժամանակ հայկական ընկերությունները շահագրգռվածություն են արտահայտում IPO իրականացման և բաժնետոմսերի թողարկման հարցում, սակայն նրանց խանդավառությունն արագ մարում է, քանի որ հաճախ նրանց մոտ բացակայում է բիզնես մոտիվացիան։ Հայկական բիզնեսն ուղղված է վարկային պաշարներին, առաջին հերթին այն պատճառով, որ դա առավել ծանոթ և հասկանալի գործիք է, երկրորդ` թափանցիկության, կանոնակարգման  պահանջ չկա։ Արժեթղթերի շուկան վերահսկողություն է ենթադրում ոչ միայն բորսայի և Կենտրոնական դեպոզիտարիայի, այլ նաև հենց ներդրողների կողմից։

Մյուս կողմից գոյություն ունեն պարտատոմսեր, որոնք առավել հասկանելի են ինչպես ներդրողների, այնպես էլ էմիտենտների համար, և դրանց նկատմամբ պահանջները մեղմ են։ Դրա հետ կապված` բաժնետոմսերի և IPO շուկայի զարգացումը տեսնում ենք հենց պարտատոմսերի մեխանիզմի միջոցով։ Ընկերությունները սկսում են պարտատոմսեր թողարկել, կարգավորման որոշակի նորմեր են ընդունում, հարմարվում են, ընտելանում են հաշվետվությունների ներկայացմանը, ինչից հետո նրանց ավելի հեշտ է բացատրել բաժնետոմսերի առավելությունները։ Նման վերափոխված մեխանիզմի միջոցով կարելի է բերել IPO իրականացմանը։

Իհարկե, վատ չէր լինի այդ գործընթացում ներգրավել որոշ ընկերությունների, օրինակ` ազգային ավիափոխադրող «Արմավիա» ընկերությանը։ Ինչու՞ Հայաստանի յուրաքանչյուր բնակչի հնարավորություն չընձեռել մասնակցել այդ գործընթացին։ Դա կխթանի շուկան և ընկերությունն իսկապես ազգային կդարձնի, քանի որ դրա բաժնետոմսերի ցանկացած սեփականատեր, այդ ընկերության չվերթերով մեկնելով, այդ գումարի գոնե կեսը կվերադարձնի իր գրպանը։

«ԱՌԿԱ» –  Ինչպե՞ս կարող է Ինտերնետ տեխնոլոգիաների զարգացումն ակտիվացնել ֆոնդային բորսայի աշխատանքը։

Սարոյան – Մենք հիմնականում կենտրոնանում ենք բորսային առևտրի և հաշվարկների վրա և 2014թ.–ին նախատեսում ենք մի նախագիծ սկսել, որը կոչված կլինի այդ գործընթացում զանգվածներ ներգրավել։ Գաղափարն այն է, որ Ինտերնետ պորտալ ստեղծենք, որտեղ շուկայի մասնակիցները կարող են OTC ռեժիմով դնել իրենց գնանշումները, օրինակ` պետական պարտատոմսերով։ Ցանկացած մեկը մուտք գործելով կայք` կարող է արժեթղթեր ձեռք բերել, իսկ փոխհաշվարկները կանցկացվեն մեր միջոցով։

Միաժամանակ մենք հասկանում ենք, որ համաշխարհային պրակտիկան հաստատում է, որ զանգվածային մասնավոր ներդրողները պետական պարտատոմսերի շուկայի մասնակիցների էական մասնաբաժինը չեն կազմում։ Սակայն մեզ համար կարևոր է ոչ թե տոկոսը, այլ հենց ներգրավման գործընթացը։ Մեր խնդիրն է պետական պարտատոմսերից ազգային ապրանքանիշ ստեղծել։ Եթե մարդը սփյուռքում ցանկանում է օգնել իր երկրին, նա կարող է դա անել իր համար շահավետ պայմաններով` պարտատոմսեր գնելով։

«ԱՌԿԱ» – Որքանո՞վ թափանցիկ և արդար է ընթանում այս կամ այն տեսակի արժեթղթերի գնագոյացման գործընթացը։

Սարոյան – Գնագոյացման գործընթացն էապես չի փոխվել։ Գնագոյացման մասին խոսք չի կարող լինել, քանի դեռ կորպորատիվ արժեթղթերով իրականացված գործարքների ծավալը կազմում է ամսական 5–10 տրանզակցիա։ Գնագոյացումն արդար է, սակայն ոչ շուկայական։ Սակայն ես կարծում եմ, որ կորպորատիվ պարտատոմսերի նոր թողարկումներով և կենսաթոշակային բարեփոխման ներդրմամբ մենք բացարձակապես այլ շուկա կտեսնենք` առավել ակտիվ, փողով առավել հագեցված։

«ԱՌԿԱ» – Ինչպե՞ս է ընթանում Հայաստանում պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգի ներդրման նախապատրաստումը, մասնավորապես, անհատական հաշիվների համակարգի ստեղծման աշխատանքը։ Բորսայի զարգացման վրա ինչպե՞ս կանդրադառնա կուտակային կենսաթոշակային համակարգի ներդրումը։

Սարոյան – Այսօրվա դրությամբ արժեթղթերի շուկան գտնվում է կախյալ վիճակում։  Դա հավի և ձվի դիլեման է։ Ներդրողներն ասում են. «Որտե՞ղ ներդնել», իսկ էմիտենտները` «Ո՞վ կգնի», ինչի հետևանքով վակուում է գոյանում։ Կենսաթոշակային համակարգը կարող է լրացնել այդ վակուումը։ Այժմ մենք աշխատանք են տանում պոտենցիալ էմիտենտներին իրազեկման ուղղությամբ այն մասին, որ 2014թ.–ից այդ համակարգում տարեկան 100–150 մլն դոլար է լցվելու։ Դա իրական հնարավորություն է պարտատոմսեր, բաժնետոմսեր, արժեթղթեր թողարկելու համար, քանի որ Հայաստանում գոյություն ունի մրցունակ ընկերությունների հատված, որոնք կարող են թողարկել այդ գործիքները։

Այսօրվա դրությամբ բավականին լուրջ բանավեճեր են ընթանում, թե ինչպես պետք է գործի կենսաթոշակային համակարգը։ Արդեն մեկ հիմնադրամ է գրանցվել, հաջորդ տարի կհայտնվեն նորերը։ Հիմնադրամների կառավարիչները հնարավորություն ունեն մի քանի փաթեթ ստեղծել, պայմանականորեն ասած` ռիսկային, չափավոր ռիսկային և ոչ ռիսկային։

Ապագա թոշակառուն ինքն է ընտրում հիմնադրամը և իր համար ընդունելի փաթեթը։ Ֆորս մաժորային հանգամանքներում, օրինակ, եթե մարդուն պետք է վիրահատել, և դա կյանքի ու մահվան հարց է, կամ նա հաշմանդամ է դարձել, միջոցները կարող են հանվել հաշվից։ Քաղաքացու մահվան դեպքում կուտակված միջոցները ժառանգաբար են փոխանցվում։

Շատերը մտավախություն են հայտնում, որ կենսաթոշակային հիմնադրամների միջոցները կարող են ծախսվել։ Դա անհեթեթություն է։ Մեխանիզմը թեստավորված է, այն կիրառվում է շատ երկրներում։ Կենսաթոշակային հիմնադրամների միջոցները կհսկվեն ոչ միայն պետական մարմինների և կարգավորիչի, այլ նաև այն մարդկանց կողմից, ովքեր վճարումներ են կատարում և կարող են հետևել իրենց հաշիվներին։ Իմ տեսանկյունից` ռիսկերը նվազագույնի են հասցված և վերահսկելի են։

Միակ ռիսկը շուկայական ռիսկն է, որը կապված է արժեթղթերի շուկայում գնային տատանումների հետ։ Սակայն, դա չի նշանակում, որ դուք կկորցնեք ձեր ողջ գումարը։ Բացի այդ, պետք է հաշվի առնել, որ կարգավորիչը ձգտում է, որպեսզի հիմնադրամների կառավարումը վստահի միջազգային անուն ունեցող  հեղինակավոր կազմակերպությունների, ինչը նույնպես նվազեցնում է ռիսկերը։

Ինչ վերաբերում է տվյալ համակարգի ներդրման նախապատրաստմանը, տվյալ պահին Էստոնիայում հաշիվների կառավարման ծրագիր է մշակվում, և մենք այդ ժամանակացույցով ենք շարժվում։ 2014թ.–ի հունվարին մենք տեխնիկապես և իրավաբանորեն ամբողջովին պատրաստ կլինենք կուտակային կենսաթոշակային համակարգի ներդրմանը։ –0–


Ծանոթացեք լուրերին առաջինն ու քննարկեք դրանք մեր Telegram-ում


Բանալի բառեր: , , , Новости Армении АМИ Новости-Армения

Կարդացեք նաև