«Ինգո Արմենիա» ապահովագրական ընկերության գործադիր տնօրեն Լևոն Ալթունյանի բացառիկ հարցազրույցը՝ «ԱՌԿԱ» լրատվական գործակալությանը

«ԱՌԿԱ». Պրն Ալթունյան, ըստ ձեզ, առաջիկա տարիների ընթացքում ինչպիսի՞ն է լինելու իրավիճակը գլոբալ տնտեսությունում, մասնավորապես՝ ապահովագրական շուկայում:

Լ. Ալթունյան. Ի տարբերություն ընթացող համաշխարհային գործընթացների, որոնք ոչ միշտ են հիմնավորված, հայրենական ապահովագրությունում ամեն ինչ բավականին կանխատեսելի է: Եթե, իհարկե, օրինաստեղծ միտքը չանի անկանխատեսելի զիգզագներ կամ պտույտներ: Սակայն կարելի է առաջընթացի հույս ունենալ, մասնավորապես այն պատճառով, որ մեր կյանք է մուտք գործել ԱՊՊԱ-ն, և աստիճանաբար ընթանում է դրա կայացման գործընթացը:

«ԱՌԿԱ». Այս համատեքստում ինչպե՞ս կշարունակի զարգանալ ԱՊՊԱ-ի ներդրումը:

Լ. Ալթունյան. Մենք նախատեսում ենք, որ տարեվերջին կլինի կամ ապահովագրական ընկերությունների փոքր վնաս կամ շահույթ, որը բացարձակապես ընդունելի կլինի օրենսդիրների և հասարակության համար: Ինչ-որ բան վերանայելու կարիք չի լինի, բացի ինչ-որ մանրուքներից՝ քաղաքացիների և ապահովագրական ընկերությունների համար հատուցումն ավելի արագ և հարմար դարձնելու համար: Ամենայն հավանականությամբ ոչինչ չի փոխվի:

«ԱՌԿԱ». Իսկ ինչպիսի՞ն եք տեսնում Հայաստանի ապահովագրական շուկայի զարգացումը:

Լ. Ալթունյան. Ապահովագրական շուկան կշարունակի զարգանալ ինչպես վնասների կառավարման ռացիոնալացման, այնպես էլ ապահովագրական այլ ապրանքների զուգահեռ վաճառքների ավելացման հաշվին: Մենք զուգահեռ-վաճառքների ավելացման հույս ունենք գործակալների վարպետության աճի հաշվին: Գաղտնիք չէ, որ գործակալները հասարակ մարդիկ են, ովքեր բնակչության մեծ մասի նման առաջին անգամ լսեցին ապահովագրության մասին ԱՊՊԱ-ի ներդրման ժամանակ: Պարզապես այն բնակչության ավելի գործունյա մասն է, որը գնաց գումար վաստակելու հաճախորդներ ներգրավելու հաշվին:

Բնականաբար, նրանց ինչ-որ մասը կհեռանա, իսկ մյուսը կմնա և ժամանակի ընթացքում կկատարելագործի իր վարպետությունը: Նրանց համար քիչ կլինի 30 հազար դրամով ԱՊՊԱ պոլիս վաճառելը, նրանք կցանկանան պատմել հաճախորդին նաև այլ ապրանքների մասին: Համաշխարհային վիճակագրությունը վկայում է, որ 200 հանդիպումից ութն ավարտվում է պայմանագրի կնքմամբ, և մի օր նման բան կլինի նաև Հայաստանում:

Սա ապահովագրական շուկայի զարգացման մի ուղին է, մյուսը պարտադիր բժշկական ապահովագրության մշակվող նախագծերն են: Եվ ապահովագրական դաշտի զարգացման վերջին տեսանելի ուղին նախատեսված կենսաթոշակային բարեփոխումներն են: Այն կլինի ամենատեխնոլոգիական և ամենաբարձր զարգացած ապահովագրական միտումը:

«ԱՌԿԱ» -, Այսինքն, Դուք կարծում եք, որ ապահովագրության այս տեսակները որպես պարտադիր տեսակներ կներդրվեն Հայաստանում առաջնահերթ կարգո՞վ:

Լ. Ալթունյան – Որպես մարդ, ով զբաղվում է ապահովագրությամբ և պրոֆեսիոնալ կերպով հետաքրքրվում է ողջ տնտեսության վրա ապահովագրության ազդեցությամբ՝ կարծում եմ, որ պետք է ներդրվեն պարտադիր ապահովագրության ոչ միայն այս տեսակները:

Անպայման պետք է լինի բնապահպանական ապահովագրություն, հատուկ վտանգավոր արտադրությունների պատասխանատվության ապահովագրություն, գործատուի պատասխանատվության ապահովագրություն, այն մասնագիտությունների պրոֆեսիոնալ պատասխանատվության ապահովագրություն, որոնց ազդեցությունը հասարակական կյանքի վրա բավականին մեծ է, օրինակ՝ փաստաբանները, գնահատողները, իրավաբանները, բժիշկները:

«ԱՌԿԱ». Իսկ ապագայում ո՞ր ուղու կողմնակիցն եք:

Լ. Ալթունյան. Ես զարգացման էվոլյուցիոն ուղու կողմնակից եմ, քանի որ հեղափոխությունները դեռ ոչ մեկին լավ բան չեն տվել: Սակայն էվոլյուցիան կարող է ընթանալ յոթ մղոնանոց քայլերով, օրինակ՝ վերջին դարաշրջանում գրանցված տեխնիկական առաջընթացը, իսկ կարող է նաև դանդաղ ընթանալ: Հուսով եմ, որ մենք կսկսենք զարգանալ ավելի արագ:

«ԱՌԿԱ». Ի՞նչ հիմնական խոչընդոտներ եք տեսնում զարգացման ճանապարհին:

Լ. Ալթունյան. Իմ կարծիքով՝ հիմնական խոչընդոտը երկրում իրավագիտության և փաստաբանության զարգացման անբավարար մակարդակն է: Դատական համակարգն ու փաստաբանությունը պետական ինստիտուտներ են, որոնք պաշտպանում են քաղաքացիական իրավունքները: Իսկ եթե մենք չունենք քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանության բավարար պրակտիկա, ապա պարզապես ծիծաղելի է խոսել ինչ-որ կառույցի կողմից պատասխանատվության ինչ-որ տեսակների ապահովագրության մասին, լինի դա վնասակար ձեռնարկություն կամ բժիշկ, ով հիվանդ երեխայի փոխարեն վիրահատել է առողջ երեխայի, ծիծաղելի է խոսել վնասի հատուցման վերաբերյալ ինչ-որ հայց ներկայացնելու մասին:

Առավելագույն դեպքում բժիշկը կամ գլխավոր ինժեները կկալանավորվի 30 կմ շառավղով շրջակա միջավայրը աղտոտելու համար, ոչ ավելին: Իսկ եթե ձեռներեցը, սեփականատերը, մասնավոր անձն անխուսափելի կերպով սեփական գրպանով պատասխանեին հասցված վնասի համար, այդ ժամանակ ապահովագրական պատասխանատվությունը բացարձակապես այլ մակարդակի վրա կլիներ:

«ԱՌԿԱ». Ձեր գնահատականներով՝ ինչպիսի՞ն է այսօր Հայաստանի ապահովագրական շուկայի ծավալը:

Լ. Ալթունյան. Մեր ընկերության ավանդական պորտֆելը կամ ցուցանիշները շուկայի միջին վիճակագրական արտացոլումն են: Եվ եթե ենթադրենք, որ ԱՊՊԱ-ն պարզապես կրկնապատկեց պարգևավճարը, իսկ դա այդպես էլ կա, ապա ծավալը կազմում է շուրջ 22-24 մլրդ դրամ:

«ԱՌԿԱ». Պրն. Ալթունյան, ինչպիսի՞ն է «Ինգո Արմենիա» ընկերության մասնաբաժինը ապահովագրական շուկայում ընդհանուր առմամբ և ԱՊՊԱ-ի շուկայում մասնավորապես:

Լ. Ալթունյան. Եթե հաշվի առնենք այն, որ մեզ մոտ ապահովագրված է շուրջ 380 հազար մեքենայից 70 հազարը, ապա դա կազմում է շուրջ 17 տոկոս: Կամավոր ապահովագրության շուկայում մեր մասնաբաժինը կազմում է շուրջ 24 տոկոս: Այսպիսով, միջին հաշվարկներով մեր մասնաբաժինը շուկայում կազմում է շուրջ 20 տոկոս:

«ԱՌԿԱ». Մինչև տարեվերջ ինչպիսի՞ն կլինի այս ցուցանիշը:

Լ Ալթունյան. ԱՊՊԱ-ն միանշանակ կկազմի մեր պորտֆելի 50 տոկոսից ոչ ավելին: Մենք կզսպենք հետագա աճը, եթե այն նկատվի: Սակայն կամավոր տեսակներն, ամենայն հավանականությամբ, նախորդ տարվա համեմատ կավելանան 20 տոկոսով և այդքան էլ կավելանա նաև ԱՊՊԱ-ն: Համապատասխանաբար, մեր ընդհանուր պորտֆելը, նախորդ տարվա համեմատ, կավելանա 20 տոկոսով: Չգիտեմ, թե որքանով կավելանա շուկան, եթե այն ավելանա 20 տոկոսից շատ, ապա մենք կկորցնենք շուկայում ունեցած մեր մասնաբաժինը: Իսկ եթե ավելի պակաս ավելանա, ապա կզբաղեցնենք շուկայի նույն մասնաբաժինը, ինչ նախորդ տարի էր կամ փոքր-ինչ շատ: Նախորդ տարի մեր մասնաբաժինը կազմում էր 24 տոկոս:

«ԱՌԿԱ» - Ինչպիսի՞ն են ընկերության վերջին ցուցանիշները, մասնավորապես՝ ԱՊՊԱ-ի գծով:

Լ. Ալթունյան. Մեր ընկերության ապահովագրական հատուցումների ծավալը 2011 թ.-ի հինգ ամսվա ընթացքում կազմել է 554,3 մլն դրամ, ԱՊՊԱ-ի գծով՝ 304,6 մլն դրամ, իսկ ապահովագրության կամավոր տեսակների գծով՝ 249,7 մլն դրամ: Միաժամանակ նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանում այս ընդհանուր ցուցանիշը կազմում էր 167,3 մլն դրամ, իսկ 2010 թ.-ի արդյունքում՝ 482,7 մլն դրամ:

Հավաքված ապահովագրավճարների ծավալն ընթացիկ տարվա հունվար-մայիսին կազմել է 3,1 մլրդ դրամ՝ նախորդ տարվա հինգ ամսվա 1,1 մլրդ դրամի և ողջ 2010 թ.-ի 1,9 մլրդ դրամի համեմատ: ԱՊՊԱ-ի գծով ապահովագրավճարները հաշվետու ժամանակահատվածում կազմել են 2,03 մլրդ դրամ, իսկ կամավոր ապահովագրության գծով՝ 1,1 մլրդ դրամ:

«ԱՌԿԱ». Կատարյա՞լ եք համարում ԱՊՊԱ-ի գծով ապահովագրական հատուցումների հաշվարկի գործընթացը: Վերջերս հաճախ քննադատություն է հնչում այն մասին, թե վճարվող հատուցումները չեն բավարարում բուժման ծախսերի համար:

Լ. Ալթունյան. Կարծում եմ, որ դա ազդակ է, որ եկել է առողջապահության համակարգը բարեփոխելու ժամանակը: Եվ այստեղ էլ ռևերանսների ժամանակը չէ, հարկավոր է ընթանալ հեղաշրջման ուղով, քանի որ էվոլյուցիայի հարցում մենք փոքր-ինչ ուշացել ենք:

«ԱՌԿԱ». Ընկերության պրակտիկայում եղե՞լ են ԱՊՊԱ-ի գծով մեքենայությունների դեպքեր:

Լ. Ալթունյան. Չարամիտ մեքենայության դեպքեր չեն եղել, երբ մարդիկ կանխամտածված կերպով  դասավորում են մեքենաները և պատմում են, թե ինչպես են դրանք բախվել: Կան «ինքնաբերաբար մեքենայության» դեպքեր, երբ ՃՏՊ-ի դեպքում կողմերը պայմանավորվում են, թե ինչ է պետք պատմել, որպեսզի այնպես ստացվի, թե ամենամեծ վնաս ստացած մեքենան հայտնվի ապահովագրության ազդեցության տակ:

«ԱՌԿԱ». Պրն Ալթունյան, ինչպե՞ս կարելի է գնահատել շուկայում առկա մրցակցային դաշտը և, արդյո՞ք, օպտիմալ եք համարում Հայաստանի ապահովագրական շուկայում գործող ընկերությունների թիվը:

Լ. Ալթունյան. Ժամանակին մենք աշխատում էինք Հայաստանի ապահովագրական շուկայում, երբ այստեղ կար շուրջ 33 ընկերություն: Այժմ շուկայում կա ընկերությունների աննախադեպ քիչ քանակ, նրանք ութն են, և ես դա, անխոս, կապում եմ խստացված կարգավորման հետ: Մարդիկ սկսել են հասկանալ, որ սա գործունեության նեղ մասնագիտական տեսակ է, ընդ որում այնքան էլ եկամտաբեր չէ, որքան առևտուրը կամ բանկային գործը, այդ պատճառով ընկերությունների բաժնետերերն ու սեփականատերերը սկսեցին երեք անգամ մտածել բիզնեսի այս տեսակով զբաղվելուց առաջ:

Ինչ վերաբերում է մրցակցային դաշտին, ապա կարծում եմ, որ այն միանգամայն նորմալ է և առողջ: Մենք աշխատում ենք և փոխգործակցում ենք բոլոր ապահովագրական ընկերությունների հետ, որոնց ղեկավարները ադեկվատ մարդիկ են, որոնց հետ կարելի է նստել բանակցությունների սեղանի շուրջ և լսված լինել:

«ԱՌԿԱ». Ճի՞շտ եք համարում այն բաժանումը, որը սահմանված է կյանքի և ոչ կյանքի ապահովագրության համատեքստում, չի խանգարու՞մ դա շուկայի զարգացմանը:

Լ. Ալթունյան. Ոչ, չի խանգարում: Եթե հաշվի առնենք այն, որ եթե ինչ-որ բանով զբաղվում ես, ապա դրանով պետք է զբաղվես պրոֆեսիոնալ կերպով և խորացված: Կյանքի ապահովագրության հատվածն այնքան փոքր էր, որ մենք նույնիսկ այն պայմաններում, երբ հնարավոր էր արտոնագիր ունենալ և գործել երկու հատվածներում, ամեն դեպքում չառանձնացրեցինք կյանքի ապահովագրությունը տնտեսական անարդյունավետվության պատճառով:

Շուկան, որպես այդպիսին, գոյություն չուներ: Ողջ շուկայում ապահովագրական պարգևավճարները մեզ մոտ կազմում էին շուրջ 30 հազար դոլար, ինչը մենք առանց ցավի զգացումի զոհաբերեցինք 2007թ.-ին, երբ արտոնագիր պատրաստեցինք: Իրականում այն ժամանակ կյանքի ապահովագրության զարգացման ոչ մի նախադրյալ չկար՝ ոչ հարկային, ոչ կենսաթոշակային, ոչ մշակութային-պատմական:

Այժմ կենսաթոշակային բարեփոխման իրականացումից հետո կհայտնվի մեկ կամ երկու նմանատիպ նախադրյալ: Կարծում եմ, որ շուկայում կհայտնվեն կյանքի ապահովագրությամբ զբաղվող ընկերություններ:

«ԱՌԿԱ». Հնարավոր և հեռանկարային համարու՞մ եք Հայաստանում գյուղատնտեսական ապահովագրության զարգացումը:

Լ. Ալթունյան. Դա միանգամայն իրական և իրագործելի է: Հաջորդ ամիսները՝ հուլիս-օգոստոս, մեր ընկերությունում կանցնեն «գյուղատնտեսական ապահովագրություն» հովանու ներքո, և մենք, կարծում եմ, գյուղատնտեսական անակնկալներ կառաջարկենք մեր ֆերմերներին և գյուղապետերին: Մենք մտադիր ենք առաջարկել վճարովի, բավականին համարժեքորեն հաշվարկված ապահովագրական ծառայություններ:

Գյուղատնտեսական ոլորտի ապահովագրության իրականացման հնարավորության համատեքստում հարկավոր է հիշել, որ անհնար ոչինչ չկա, և գլխավորն այն է, որ սա շուկա է, որտեղ ամեն ինչ իր գինն ունի: Պետք է պատրաստ լինել վճարել ռիսկի համար և համապատասխան հատուցում ստանալ:

«ԱՌԿԱ». Ապահովագրության ո՞ր տեսակներն են առավել հետաքրքրում «Ինգո Արմենիային»:

Լ. Ալթունյան. Ապահովագրության ամեն տեսակ որոշակի հետաքրքրություն ունի: Օրինակ, ունեցվածքի ապահովագրությունը մեզ հետաքրքրում է, քանի որ այն բավականին կայունացնում է պորտֆելը ցածր վնասի հաշվին: Չնայած նվազած սակագներին, ունեցվածքի ապահովագրությունում վնասն, ամեն դեպքում, փոքր է:

Ավտոմեքենաների ապահովագրությունը, լինի դա ԱՊՊԱ կամ ԿԱՍԿՈ, կամ բժշկական ապահովագրությունը թույլ է տալիս մեզ դուրս գալ մանրածախ առևտրի շուկա և դեմ առ դեմ աշխատել հաճախորդի հետ: Դա մեզ փորձ է տալիս, մենք դեմքով շրջվում ենք դեպի ֆիզիկական անձը, հաճախորդի պահանջները:

Պատասխանատվության ապահովագրությունն ապահովագրության տեխնոլոգիական և գիտատար տեսակներից է և հետաքրքիր է մեզ նրա հեռանկարայնության ու գիտատարության տեսակետից: Կարծում եմ, որ ամեն տեսակ հետաքրքիր է յուրովի և կարող է հավակնել մեր ուշադրությանը: -0-